DUDAK DAMAK YARIĞI
Halk arasında tavşan dudak olarak bilinen dudak yarığı doğum öncesi dönemde gelişen ve yüz orta hat birleşme kusuru nedeniyle ortaya çıkan bir hastalıktır.
Rahim içi bebeklik dönemi, fetüsun dudak kısmını oluşturan hücreler 5. haftada, damak kısmını oluşturan hücreler ise 9. haftada birleşmeye başlar. Bu birleşme dönemi gebeliğin 12. haftasında tamamlanır. Bu dönemde yapıların birleşmesini engelleyen bir durum söz konusu olursa ortaya dudak, damak veya dudak-damak yarığı ortaya çıkar.
Yarık dudak ve damak dünya genelinde her 1000 canlı doğumda 1 olarak görülmektedir.
HASTALIĞIN NEDENİ
Hastalığın nedeni günümüzde tam olarak bilinmemektedir ancak yarık dudak ve damak oluşturan faktörler başında akraba evlilikleri, gebelikte sigara ve alkol kullanımı, epilepsi ilaçları, warfarin gibi kan sulandırıcı ilaçlar, romatizma ilaçları, vitamin ve folik asit eksiklikleri gelmektedir.
DUDAK DAMAK YARIĞI İLE DOĞAN BEBEKLERDE NE YAPILMALI?
DDY ölümcül bir rahatsızlık değildir fakat özellikle beslenme ve yutkunma fonsiyonlarının normal gelişmesi için bazı önlemler alınması şarttır. Bebeklerde yutkunma refleksi ilk 24 saatte oluşur. Damak yarığı durumunda emilen süt, burundan gelir ve solunum yollarına kaçabilir. Bu bebeklerde en önemli sıkıntı solunum yollarında gelişen enfeksiyonlardır. Bu bebeklerin doğumunda, özellikle evde doğumlardan sonra, dudak yarığı gözden kaçabilmekteydi. Bu sebeble bebekler doğum sonrasında çok dikkatli muayene edilmelidir. Bu bebeklerde bazen kalp hastalıkları ve çeşitli anomaliler de görülebilmektedir. Bu açıdan genel muayenesine de çok dikkat etmek gereklidir.
DDY ile doğan bebekler, ilk 24 saat içerisinde ortodonti uzmanına yönlendirilmelidir. Ortodonti uzmanı, bu bebeklerden ölçü alarak bir beslenme plağı yapar. Bu plakla bebek, emme fonksiyonuna kavuşur. Ortodontist, bu plakları belli aralıkla yeniler ve damak dokularını yönlendirir. Bu safhada bebekler dik pozisyonda beslenmeli ve aspirasyon konusunda dikkatli olunmalıdır. Bu bebeklerde temel sorun olan beslenme fonksiyonu sağlandıktan sonra yarığın onarımına geçilir. İlk operasyon genellikle 6. ayda yapılır. Ek operasyonlara ihtiyaç duyulursa 3 yaş civarında da yapılabilir.
Damak yarığı teşhisiyle doğan bebeklerde dişsel anomalilere de sıklıkla rastlanır. Ağız ve burun boşlukları birlişik olduğu için konuşma da bozuktur. Bu durumda tedavi neredeyse tüm dişlerin çıkması ve düzeltilmesine kadar sürebilir. Bu bazı durumlarda 18 yaşını bulabilir. DDY tedavisi bu anlamda oldukça karışık bir tedavidir ve bir ekip halinde yapılması gereklidir. Avrupa ülkelerinde uzun yıllardır bulunan DDY ekipleri son yıllarda ülkemizde de oluşturulmaktadır. Daha ziyade diş hekimimliği fakültelerinin bulunduğu üniversitelerde ortaya çıkan bu ekipler, çok daha etkin tedaviler yapabilmektedirler. DDY ekibinde ortodontist, plastik cerrah, konuşma terapisti, KKB uzmanı ve psikolog bulunmalıdır.
DDY ie karşılaşmış olan ebeveynler, bunun hayatın sonu olmadığını ve doğru uygulanmış tedavilerle çocuğunun, diğer çocuklardan farklı olmayacağını bilmelidir.